‘Door een goede wondbehandeling kan je patiënten een deel van hun leven teruggeven”
Dr. Jacques Neyens is manager wondzorg bij het Expertisecentrum Wondzorg in Oosterhout dat hij in 2016 is gestart. In het expertisecentrum zijn de wondspecialisten vooral bezig met complexe wondzorg, maar is er ook aandacht voor educatie en wetenschappelijk onderzoek. Neyens, van origine bewegingswetenschapper, bepleit een holistische blik op wondzorg waarbij ook zaken als voeding en beweging structureel worden meegewogen.
“Het aanbod in opleidingen is een mooie weergave van hoe de wondzorg in Nederland de afgelopen periode veranderd is. Tien jaar geleden was er nog niets, en nu is er een wachttijd van twee jaar als je een opleiding wil doen. Dat er meer aandacht is gekomen voor wondzorg als specialisme is een goede ontwikkeling. Net als de manier waarop de regiefunctie complexe wondzorg geregeld is. Zeker in theorie, want in de praktijk zijn er nog wel wat stappen nodig. Maar het is een begin van het onderscheid tussen basiswondzorg en complexe wondzorg, en daarmee een erkenning dat wondzorg echt een specialisme is.”
“Wat er in de praktijk bijvoorbeeld nog beter kan, is de financiering vanuit verschillende zorgverzekeraars. Die kan een stuk eenduidiger. Dat we bij dezelfde behandeling voor twee patiënten die verschillende zorgverzekeraars hebben alles anders moeten bijhouden, zorgt voor onnodige administratieve rompslomp. Daarnaast maak ik me wel eens zorgen over de ontwikkeling waarbij de regiefunctie steeds verder wordt losgekoppeld van de behandeling. Wat mij betreft moet de wondexpert die de regie voert de wond ook daadwerkelijk kunnen zien, voelen en ruiken – niet alleen maar op papier meekijken en de wond dan overdragen aan de eerstelijns zorgverlener. Die kant lijkt het soms op te gaan, en dat is geen goede zaak. Natuurlijk snap ik dat een consult vanuit een expertisecentrum duurder is, maar een goede behandeling helpt om de kosten op lange termijn te drukken. Wij krijgen wonden eerder dicht.”
Holistische benadering
“De toegenomen kwaliteit van de moderne wondverbanden heeft de levens van mijn patiënten enorm verbeterd. Het zijn allang niet meer de natte gazen van twintig jaar geleden. Er is een stuk meer comfort en gebruiksgemak: met sommige verbanden kan je gewoon douchen. Ook het verwijderen leidt tot geen of minder pijn, en er is minder sprake van geur of lekkend wondvocht. Hierdoor blijven mensen socialer en zijn ze minder geneigd om binnen te blijven zitten en bezoek te vermijden. Al deze ontwikkelingen zorgen er niet alleen voor dat de kwaliteit van leven van de patiënten omhooggaat, maar ook hun vertrouwen in herstel. Dat is heel belangrijk voor het behandelproces.”
“Het is ook iets wat je regelmatig terugkrijgt van patiënten. Hoe ze door de behandeling hun leven weer terugkrijgen. Niet in een ziekenhuis hoeven te herstellen, maar dit thuis kunnen doen. Met minder consulten, minder controles. Dat we ook adviezen geven op het gebied van leefstijl en coping wordt ook zeer gewaardeerd. En sterkt ons in de aanpak om bij onze wondzorg echt voor een holistische benadering te kiezen. Om zaken als voeding en beweging standaard mee te nemen in onze behandeling. Het betrekken van andere disciplines is daarbij van belang. Zo werken we bijvoorbeeld naast diëtisten, fysiotherapeuten en oedeemtherapeuten ook samen met onder meer schoenmakers en podotherapeuten.”
Extra zorgkosten voorkomen
“Bovenal moet er meer ruimte komen voor preventie. Dat is uiteindelijk de beste behandeling. Ik snap dat het vanuit financieringsoogpunt lastig is om geld te vragen voor iets wat er nog niet is. Maar ook uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat bepaalde wondverbanden een preventieve werking kunnen hebben, bijvoorbeeld bij preventie van doorligwonden. In landen als Zweden en Nieuw-Zeeland is dat standaard. Hier niet, en dat heeft met financiering te maken.”
“Hetzelfde geldt voor eventuele nazorg. De financiering stopt in principe als de wond dicht is. Dat voelt op zich logisch, maar ik pleit ervoor om het mogelijk maken een paar weken later toch nog een keer de patiënt te contacteren of een controlebezoek te brengen. Om te kijken hoe het inmiddels met de genezen wond gaat en of de patiënt zich aan de gemaakte afspraken houdt. Dat doen we nu als extra service van het centrum, maar we kunnen het niet declareren. Terwijl je zo wel extra zorgkosten kan voorkomen.”
“Patiënten vervallen zodra hun wond dicht is immers dikwijls weer in oude patronen. De leefstijladviezen die ze tijdens de behandeling hebben gekregen verwateren dan weer, met alle gevolgen van dien. Daar valt nog veel winst te boeken. Deels is het natuurlijk ook een maatschappelijke discussie, in hoeverre je aan die eigen verantwoordelijkheid van patiënten – of het gebrek eraan – consequenties wil verbinden.”
“Ik hoop van harte dat die ruimte voor preventie in de toekomst een vaste plaats krijgt in de wondzorg. Dat shared decision making en gedeelde verantwoordelijkheid de gouden standaard zijn. En dat de wondzorg verder doorgroeit tot een erkend specialisme, dat verdient het.”